Een ‘prefect’ voor het hoger onderwijs?

De voorbije maanden kon je in onze blogs lezen hoe de functie van de prefect in het secundair onderwijs evolueerde en tucht en discipline een zaak werden van de hele school en gemeenschap. Bij domo de refontiro zijn we benieuwd of dit resoneert in het hoger onderwijs. Een eerste rondvraag leert dat alle hogescholen een onderwijs- en examenreglement hanteren, waarin een gedragscode en bijbehorende tuchtmaatregelen zijn vastgelegd, maar het woord ‘controle’ liever vermijden. De studenten zijn volwassen,  luidt het, en dienen zelf verantwoordelijkheid te nemen. Tegelijk weerklinken verzuchtingen over de veranderende attitudes en de uitdagingen die de toenemende diversiteit op het vlak van attitudevorming met zich meebrengt. Bovendien hecht het werkveld steeds meer waarde aan een professionele houding. En zo moeten de hogescholen toch op zoek naar manieren om het gewenste gedrag bij hun studenten te stimuleren, op te volgen en, waar nodig, te corrigeren. In vele gevallen bevindt dit proces zich nog in een vroege fase of is het onvoldoende gevalideerd, wat voor enige terughoudendheid zorgt om er dieper op in te gaan. Een interessante piste dus voor verder onderzoek. Voor nu noteren we enkele losse bevindingen op basis van de eerste rondvraag. Ze maken alvast duidelijk dat een ‘one size fits all’-aanpak niet bestaat.

In de eerste plaats is er een belangrijk verschil tussen de hogescholen op basis van hun locatie. Zo worden de West-Vlaamse hogescholen weinig of niet geconfronteerd met de superdiversiteit die de grootstedelijke contexten kenmerkt. Hierdoor hebben zij een relatief homogene studentenpopulatie, bij wie ze de attitudevorming op een eerder uniforme manier kunnen benaderen. Dat is anders bij hogescholen in Antwerpen of Brussel, waar de maatschappelijke uitdagingen zich vertalen naar de leslokalen. Denken we aan het spanningsveld tussen de masculiene ‘macho’ straatcultuur en de feminiene ‘burgerlijke’ schoolcultuur en het gebrek aan representatie van bepaalde studentengroepen in het docentenkorps of het lesmateriaal. Attitudevorming kan in deze gevallen dan ook niet los worden gezien van het diversiteitsbeleid.   

Daarnaast is er een onderscheid tussen de verschillende studiegebieden. Opleidingen uit de studiegebieden Onderwijs en Sociaal-agogisch Werk kennen over het algemeen bijvoorbeeld een andere instroom dan deze uit de studiegebieden Handelswetenschappen & Bedrijfskunde en Industriële Wetenschappen & Technologie. Terwijl de eerste groep een groter aantal vrouwelijke studenten en studenten met een mensgericht profiel aantrekt, bestaat de tweede uit een gemengd tot overwegend mannelijk publiek dat meer focust op de arbeidsmarkt en/of financiële onafhankelijkheid. Traditioneel wordt in deze studiegebieden ook een andere didactiek gehanteerd. Zo besteden de lerarenopleidingen en de opleidingen Sociaal Werk ruime aandacht aan (zelf)reflectie en intervisie, waardoor ze de mogelijkheid hebben om attitudes snel bespreekbaar te maken. Tegelijk trekken sommige van deze opleidingen meer ‘ervaringsdeskundigen’ aan, wat de docenten voor stevige uitdagingen kan stellen. En natuurlijk is de realiteit genuanceerder dan in enkele zinnen kan worden weergegeven. Bovendien gaan ook andere studiegebieden op zoek naar leeractiviteiten die de ontwikkeling van soft skills bevorderen, zoals projectwerk.     

Waarover wel een consensus lijkt te bestaan, is over de rol van de docenten als spilfiguren in de opvolging en bijsturing van het gedrag van de studenten. Net zoals in het secundair onderwijs, is voldoende ondersteuning hierbij van belang, zowel door het bredere team als door een beleid. Met name op dit laatste vlak valt nog vooruitgang te boeken. Hoewel docenten studenten, indien nodig, kunnen doorverwijzen naar een studiebegeleider of opleidingsverantwoordelijke, ontbreekt vaak nog een duidelijk kader waarbinnen ze zelf kunnen handelen. Wel lijkt een inhaalbeweging aan de gang, met onder meer de opmaak van gedragscodes of attitudeprofielen en professionaliseringsinitiatieven over het gedachtengoed van de nieuwe autoriteit, dat de kracht van de docent centraal stelt in plaats van de controle op het gedrag van de student. Organiseren we dus binnen één of twee jaar opnieuw een rondvraag, dan krijgen we wellicht een ander beeld van de ‘prefect’ in het hoger onderwijs. Ondertussen houden we ons bij domo de refontiro aanbevolen om mee bij te dragen aan deze verandering. Contacteer ons voor ondersteuning.